Arnhem tijdens de Tweede Wereldoorlog: opmerkelijke plaatsen & gebeurtenissen
Meer dan 75 jaar geleden vocht Arnhem in september voor zijn vrijheid. Een mooi moment om terug te blikken op de gebeurtenissen die hier plaatsvonden. Naast de bekende Slag om Arnhem (onderdeel van de Operatie Market Garden) met de poging van de Britten, Canadezen en Polen om de Rijnbrug van de Duitsers terug te veroveren, gebeurde hier namelijk nog veel meer.
Koninklijke Burgers' Zoo
Hoewel Burgers' Dierenpark door tijdige bevoorrading van het voedsel voor de dieren op de oorlog was voorbereid, leed het park ernstig onder de Duitse bezetting. De Duitse militairen drongen het park regelmatig binnen en namen delen van het voedsel mee of probeerden het park als jachtterrein te gebruiken met als doel verschillende dierentuindieren neer te schieten.
Uiteindelijk berokkende met name de Slag om Arnhem de dierentuin veel schade. Tientallen explosieven kwamen in het park terecht, waardoor dierenverblijven verwoest raakten en dieren werden gedood. Bij een granaatinslag van de geallieerden werd op 28 september 1944 zelfs het huis van de directeur getroffen, waarbij twee medewerkers om het leven kwamen. Na de bevrijding van het park werd de balans opgemaakt. Veel dieren hebben de oorlog uiteindelijk niet overleefd en het park moest grotendeels opnieuw opgebouwd worden. In de jaren na de oorlog groeit Burgers' Zoo steeds meer uit tot een internationale trendsetter op het gebied van dierentuinen.
MUSIS SACRUM
Het bekende concertgebouw en Arnhems architectonische oogappel Musis Sacrum verkeerde aan het begin van de Tweede Wereldoorlog nog in verbouwing, waarna het op 20 mei 1941 de gerestaureerde concertzaal opende en gebruikte voor allerlei bijeenkomsten van de bezetter. Gedurende de Tweede Wereldoorlog diende het namelijk als ontspanningsruimte voor de Duitse soldaten, zij richtte het gebouw als een heuse ‘Wehrmachtheim’ in.
Tijdens de Slag om Arnhem lag Musis Sacrum weliswaar dichtbij de frontlinie, maar liep het gebouw geen al te ernstige schade op. Volgens de plannen van Operatie Market Garden was het de bedoeling dat het hoofdkwartier van de 1st British Airborne Division gevestigd zou worden in het gunstig gelegen concertgebouw. De Duitse weerstand was echter te sterk en de Britten waren zich na grote verliezen genoodzaakt te vestigen in Hartenstein, het huidige Airborne Museum at Hartenstein .
In het verdere verloop van de Slag om Arnhem werd Musis Sacrum door de Duitsers gebruikt als opvangplek voor de honderden Britse krijgsgevangenen, die vanuit hier werden getransporteerd naar krijgsgevangenkampen in Duitsland.
Eusebiuskerk
Ook de Eusebiuskerk, Arnhems bekendste kerk, stond tijdens de oorlog middenin de frontlinie. Tijdens de Slag om Arnhem brandde in de nacht van 19 op 20 september 1944 de kerk na beschietingen helemaal uit. Het jaar daarop, in 1945, toen de Rijnbrug werd opgeblazen, viel tot overmaat van ramp een deel van de toren ook nog eens op het schip van de kerk. Alles lag in puin.
Na de oorlog stroopten de Arnhemmers de mouwen op en in de decennia daarna (1947-1964) werd de Eusebiuskerk herbouwd. Na een laatste grote restauratie, die de afgelopen jaren plaatsvond, heropende de Eusebiuskerk in september 2019 de deuren.
BELEEF ZELF! - In Arnhem zijn er naast deze plekken, nog meer plekken die aan de oorlog herinneren. Soms zie je een plaquette, maar veel vaker loop je er zo voorbij. Loop de Airborne Wandelroute om alle bijzonder plekken in de binnenstad van Arnhem te bekijken.
