In gesprek met Ronnie Weijers

Eén van de mooiste villa’s van Oosterbeek, Hartenstein, is het thuis van het Airborne Museum. Geen willekeurige locatie, vertelt directeur Ronnie Weijers in zijn kantoor op de zolder van het museum. ‘Dit was het hoofdkwartier van de Britse troepen – de Airborne Divisie – tijdens de Slag om Arnhem in september 1944.’ Ook de andere museumlocatie, Airborne Museum at the Bridge, druipt van de historie. Het ligt naast de beroemde John Frostbrug in Arnhem. De plek waar in 1944 zo hevig gevochten is.

Groeiende interesse

Bij het beleven van oorlogshistorie en – specifiek – de Slag om Arnhem, denk je wellicht eerst aan wapengekletter, strijd en een stad in puin. Maar het gaat ook over waarden, vindt Ronnie. Over dat wat je als mensen bijeen brengt, wat je onderling verbindt en waar je bereid bent risico’s voor te lopen. Over opofferingsbereidheid. ‘Dat maakt de verhalen van de Slag om Arnhem zo actueel.’ Het Airborne Museum Hartenstein in Oosterbeek en Airborne Museum at the Bridge staan helemaal in het teken van deze slag, één van de bekendste veldslagen van de Tweede Wereldoorlog. Deze slag spreekt nog altijd tot de verbeelding. De groeiende bezoekersaantallen van het museum weerspiegelen die interesse: van 75.000 in 2010 naar 90.000 afgelopen jaar. Ronnie: ‘Het is een heel divers publiek, van allerlei leeftijden en achtergronden – onze bezoekers komen overal vandaan.’

Persoonlijke verhalen

De oorlog is in het Airborne Museum geen verzameling plattegronden, geweren en uniformen, benadrukt Ronnie. ‘Natuurlijk zijn die ook belangrijk als je het verhaal over de Slag om Arnhem wilt vertellen. Maar waar het echt over gaat zijn de persoonlijke verhalen. De verhalen van Britten, Polen en anderen die hier hun eigen leven wilde wagen om anderen te helpen. De verhalen van burgers die gewonden hielpen en verzorgden. Hun bereidheid om te doen wat nodig was.’

Die verhalen vertellen ze in het museum aan de hand van objecten – spullen van soldaten, verpleegkundigen en burgers die nog goed intact zijn én waar ze het verhaal van kunnen achterhalen. Ronnie’s persoonlijke favoriet is de jachthoorn van John Frost, de Britse commandant die een deel van de stadsbrug over de Rijn op de Duitsers wist te veroveren. Na dagen strijd moest Frost zich overgeven, waarna het nog bijna een jaar duurde voor de geallieerden het noorden van Nederland konden bevrijden. ‘Wat als Frost die hoorn niet had gehad? Zijn bataljon niet op tijd bij elkaar had kunnen roepen?’ Ronnie wijst nog eens naar de hoorn. ‘Als deze er niet was geweest, had de brug nu misschien een andere naam gehad.’

Hart van de regio

Het Airborne Museum heeft een plek in het hart van de regio. Ronnie: ‘Mensen hier voelen zich met het museum verbonden. Zeker voor de mensen die hier van origine vandaan komen. Dan heb je wellicht nog familieleden die zelf de Slag hebben meegemaakt.’ Van de luchtlandingen in Ede tot de John Frostbrug in centrum Arnhem: de Slag verbindt een groot deel van de regio. ‘En dat werkt door naar het nu. Het draagvlak voor het opvangen van vluchtelingen is hier in de regio bijvoorbeeld groot. Vrijheid en gastvrijheid heeft in deze regio echt betekenis. Het is tenslotte nog maar 2 generaties geleden dat hele families hier zelf in september ’44 op de vlucht moesten – richting Apeldoorn bijvoorbeeld.’

Ruimte om te herdenken

Elke september komen nog altijd veel Britten op de herdenkingen af en brengen een bezoek aan het Airborne Museum. Veteranen, nabestaanden én royals. Zo mocht Ronnie recent prinses Anne rondleiden door het museum. ‘De stiltekamer maakte veel indruk op haar. Hier hangen de onderscheidingen van militairen en burgers, vergezeld van hun namen en – sinds kort – de mogelijkheid om door de levensbeschrijvingen van deze mensen te scrollen. Het is een ruimte om te herdenken en stil te staan bij deze mensenlevens.’

Verhalen genoeg

Die focus op de Slag om Arnhem wil het Airborne Museum houden. ‘Dat is wat ons onderscheidt,’ stelt Ronnie. ‘Maar die focus betekent niet dat we stilstaan. Willen we het verhaal goed blijven overdragen op nieuwe generaties, dan is aanpassen en vernieuwen noodzakelijk. Verhalen zijn er genoeg. Over het St. Elisabeths Gasthuis in Arnhem bijvoorbeeld, waar gewonden in 1944 verzorgd werden – daar hebben we nu een tijdelijke tentoonstelling over. En straks over het bergings- en identificatieteam dat nog altijd zoekt naar de ongeveer 600 vermiste geallieerde soldaten in onze regio. Ja, zo actueel kan de Slag om Arnhem zijn.’